ලිපි එකතුව


Thursday, August 6, 2015

102. බන්දීරා අයිස් ගුහාව



102. බන්දීරා අයිස් ගුහාව/ Bandera ice cave
(නිව් මෙක්සිකෝ ප්‍රාන්තය,  ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය)
      
අයිස් ගුහා යනු ස්වාභාව ධර්මයේ අතිශය විශ්මිත නිර්මාණයක් වේ. සරලව කිවහොත් එය ස්වාභාවික ශීතකරණයක් වැනිය. ගුහාවෙන් පිටත පරිසරය දහඩිය ගලනා තරමට උණුසුම් වුවත්  අයිස් ගුහාව අභ්‍යන්තරයේ උෂ්ණත්වය කිසිදා හිමාංකයෙන් ඉහල නොයන අතර වසර මුළුල්ලේම ඒකාකාර අගයක් ගනී. එනිසා කිසිදාක අයිස් ගුහාව්ක ඇති අයිස් ස්ථර, උෂ්ණත්වය වැඩි වී දිය වන්නේ නැත. ආදී වාසීන් සහ ඇමෙරිකානු ස්වදේශික ගෝත්‍රික ජනයා වසර 1200ක පමණ ඈත අතීතයේ පටන් බන්දීරා අයිස් ගුහාවෙන් විවිධ කටයුතු සඳහා අයිස් ලබාගෙන ඇති බව පැවසේ. 

බන්දීරා අයිස් ගුහාව පිළිබඳව සඳහන් කිරීමට පෙර එය අයත් ප්‍රදේශයේ පිහිටීම සහ දේශගුණය පිළිබඳව දළ අවබෝධයක් ලබාගැනීම වැදගත් වේ. බන්දීරා අයිස් ගුහාව පිහිටා ඇත්තේ ඇමෙරිකා එක්සත් ජනපදයේ නිව් මෙක්සිකෝ ප්‍රාන්තයේ බටහිරට වන්නට ඇති ග්‍රාන්ට්ස් නම් ප්‍රදේශයේ අඩි 8000ක උන්නතාංශයකිනි. ග්‍රාන්ට්ස් ප්‍රදේශයේ වසර මුළුල්ලේම සාමාන්‍ය උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 11ක් පමණ වේ. ශීත කාලයේදී අයිස් ගුහාව පිටත උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 1ට වඩා අඩු අතර ගිම්හානයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 11ක් පමණ වේ. සාමාන්‍ය වාර්ෂික වර්ෂාපතනය මිලි මීටර් 267කි.  නොවැම්බර් සිට පෙබරවාරි දක්වා ශීත කාලය වේ.

 අයිස් ගුහා නැමැති විශ්මයජනක නිර්මාණය හටගන්නේ සාමාන්‍යයෙන් ලාවා නල තුල හෝ හුණු ගල් ගුහා තුලයි. බන්දීරා අයිස් ගුහාව නිර්මාණය වී ඇත්තේ ලාවා නලයක් තුලයි. ලාවා නලයක් යනු ගිනි කඳු පිපිරීමකින් අනතුරුව ගලා යන ලාවා ප්‍රවාහයක, බාහිර පෘෂ්ඨය පමණක් ඝනීභවනය වී ඇතුලත හිස් අවකාශයක් නිර්මාණය වීමයි. ගිනි කන්දේ ඇති වන පසු කාලීන පිපිරීම් වලින් පිටවන ලාවාද ප්‍රථම ලාවා ප්‍රවාහය නිසා ඇති වූ ලාවා නලය ඔස්සේම ගලායයි.  
කැලිෆෝනියාහි ලාවා නලයක් 
බන්දීරා යමහලේ සිට අයිස් ගුහාව දක්වා වූ ලාවා නලයේ පිහිටීම
බන්දීරා නම් යමහලෙන් විදාරණය වූ හැතැප්ම විස්සක ලාවා ප්‍රවාහයෙන් හැතැප්ම 17ක් දිගැති ලාවා නලයක් නිර්මාණය වූ අතර එහි කොටසක වර්තමානයේ දක්නට ලැබෙන බන්දීරා අයිස් ගුහාව නිර්මාණය වී ඇත. බන්දීරා යමහල අදින් වසර 10000කට පෙර අවසන් වතාවට සක්‍රිය වූ අතර එය උතුරු ඇමෙරිකාවේ දක්නට ලැබෙන විශිෂ්ඨතම යමහල් අළු කේතු අතරින් එකකි. යමහල් අළු කේතුවක් නිර්මාණය වන්නේ ඉන් විදාරණයවන යබොර, යමහල් අළු සහ අඟුරු වලින් වන අතර එය ශීග්‍ර බෑවුමැති කේතාකාර හැඩයක් ගනී. වර්තමානය වන විට ඉහත කී ලාවා නලයේ බොහෝ ස්ථාන කැඩී බිඳී ඇති අතර එලෙස කැඩී බිඳී ඇති ස්ථාන ගුහා ස්වරූපයක් ගනී. බන්දීරා අයිස් ගුහාවද එලෙස ලාවා නලයේ බිඳී ගිය ස්ථානයක නිර්මාණය වී ඇත. ලාවා නලයක් අයිස් ගුහාවක් බවට පරිවර්තනය වීමට නම් නලය තුල උෂ්ණත්වය වර්ෂය මුළුල්ලේම හිමාංකයට පහලින් තිබිය යුතු සේම එම ශීත කලාපයට වාර්ෂිකව කිසියම් ජල පරිමාවක්ද ගලා ආ යුතුය. බන්දීරා අයිස් ගුහාවට වර්ෂාපතනයෙන්ද හිම දියවී ලෙන තුලට කාන්දු වීමෙන්ද ජලය ලැබේ. එම ජලය ගුහාවේ ශීත කලාපයට ගලා යෑමෙන් අනතුරුව වසරක් පාසා අළුත් අයිස් ස්ථරයක් නිර්මාණය වේ. පර්යේෂණවල ප්‍රථිපල අනුව බන්දීරා ගුහාවෙහි ජලය අයිස් බවට පත්වන්නේ වසර 3400ක පමණ සිටය.

ගිම්හානයේදී අව්වේ ඩහදිය දමමින් ගුහාව නැරඹීමට පැමිණෙන ඕනෑම අයෙකුට බන්දීරා ගුහාවට ඇතුළු වූ පසු දැනෙන අධික ශීතල, විශ්මයජනක අත්දැකීමක් වනු නොඅනුමානය.

UNESCO NATURAL WONDERS

1 comment:

  1. If you're trying to lose fat then you certainly need to try this totally brand new custom keto plan.

    To produce this keto diet service, certified nutritionists, fitness trainers, and professional cooks have joined together to provide keto meal plans that are powerful, suitable, cost-efficient, and fun.

    Since their grand opening in 2019, 100's of people have already completely transformed their figure and well-being with the benefits a smart keto plan can give.

    Speaking of benefits; in this link, you'll discover eight scientifically-certified ones provided by the keto plan.

    ReplyDelete